Taal is zowel mijn werk als mijn hobby. Omdat ik in de grensstreek woon en werk, kom ik veel in aanraking met dialecten en het Vlaams. Daarover schrijf ik regelmatig een column in Ons Weekblad, en daar komen leuke reacties op. Witte Gij't heet de column. In het Baarlezine schrijf ik regelmatig een artikel over de taal- en cultuurverschillen tussen Nederlanders en Vlamingen. Hieronder kun je de eerste aflevering lezen van de serie. Interesse? Wil je meer lezen? Stuur een mail naar info@thuisincommunicatie.nl

Vlaanderen en Nederland: 's Lands wijs 's lands eer (1)

Witte Gij 't ?

België en Nederland, zelfde taal maar toch heel anders, zelfde mensen maar toch heel anders. Waar weten wij dat beter dan hier in Baarle. Waar de grenzen kriskras door huizen en straten lopen. Waar de buurman een Belg is, of een Nederbelg of een andere mengeling van de twee landen. Zonder waarde oordeel uit te spreken willen wij de overeenkomsten en verschillen in taal en gebruiken eens onder de loep nemen in Ons Weekblad. En u mag als lezer deze rubriek vullen. We geven een voorzet:

In Nederland krijgt men op kraamvisite beschuit met muisjes, blauwwitte bij een jongetje en roze met witte muisjes bij een meisje. In België zijn niet alleen de kleuren precies omgekeerd, roze voor jongens en blauw voor meisjes, men geeft de gasten suikerbonen oftewel kienekeskak. Kent u nog van die specifieke gebruiken die verschillend zijn aan beide zijden van de grens?

En dan die taal; officieel is het één taal, maar er lijken soms meer verschillen dan overeenkomsten. Neem nou de woordvolgorde. Een Belg zegt weeral, een Nederlander alweer. In Nederland is iets vast en zeker; in Vlaanderen zeker en vast. In Nederland ga je met pensioen, in Vlaanderen op pensioen. En dan die speciale woorden. Gymschoenen heten ook turnpantoffels. Je kunt postbode zijn in Nederland en facteur in België. In het ene land poetsen ze de wc met chloor; in het andere land kuisen ze de toilet met javel. Wij hebben hier een laarzenpad, maar het kon evengoed bottenpad noemen...

Uitdrukkingen, ook iets heel specifieks en per land verschillend. 'Verboden op het werk te komen' staat op menig bouwplaats in België vermeld en de Nederlander lacht dan. In Nederland betekent 'op het werk komen' gewoon gaan werken. En hoe moet je dan gaan werken als je niet op het werk mag komen? Met welk Nederlands spreekwoord lacht de Belg? Hij zegt 'hoe noemt hem' als ie wil weten hoe iemand heet. Heet is volgens de Belg iets anders, 'hoe heet zijde gij?' lacht ie dan. Een leuke Vlaamse uitdrukking is: 'daar is een hoek af' en in Nederland zeggen ze dan 'die spoort niet helemaal'. Grappig toch?

Uitspraak, ook iets heel verschillends. In België rijmt dossier op bier; in Nederland rijmt dossier op zee! De een zegt tegen recital reesietal en de ander riesaitel. En ook de klemtoon is soms verschillend. Een Nederlander is er BIJna; een Belg bijNA. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Monique is in Nederland Mooniek en in België Monnik.

Hebt u ook leuke woorden, voorvallen, verschillen of overeenkomsten? Speciale gebruiken in uw familie, leuke combinaties van Vlaanderen en Nederland? Laat het ons weten. Stuur uw reactie naar: jeannywouters@gmail.com

Witte Gij 't (35)

Via facebook krijg ik tegenwoordig leuke reacties op mijn pagina Thuis in Communicatie. Ik kaart daar taalproblemen aan en word ook benaderd om taalvragen te beantwoorden. De pagina is nog vrij nieuw, dus likes zijn welkom. Neem er eens een kijkje en leg er uw taaldilemma neer of kaart woorden of uitdrukkingen in Vlaams of Nederlands, taal- en cultuurverschillen aan.

Een van de woorden die ik op facebook plaatste die ik de voorbije week opving was 'assenpot'. In ons eigen dorp Baarle gehoord bij 't Pleintje. Helemaal niks moeilijks of vreemds aan, voor een Vlaming dan. Gewoon een 'asbak'. Het lokte uiteraard reacties en nieuwe woorden en uitdrukkingen uit...

Stoefboekske

Van Els Schmitz kreeg ik het woord 'stoefboekske' als reactie. Daar had ik zelf nog nooit van gehoord. Een boekje met foto's van kleinkinderen, dat trotse opa's en oma's overal mee naartoe nemen om mee 'op te scheppen' of 'stoefen' zoals hier in Baarle wordt gezegd. Dat is volgens Van Dale Belgisch Nederlandse spreektaal en de officiële woordenlijst der Nederlandse taal, het zogenaamde Groene Boekje, kent het woord niet. In Nederland is wel het woord 'snoeven' in gebruik; waarschijnlijk is 'stoefen' daar een afgeleide van.

Veren

Bijzonder leuk vind ik altijd reacties van Vlamingen, want zij vinden dingen opmerkelijk die ik dan weer heel gewoon vindt. Zo had Sandra Cornelissen met haar vrienden in een deuk gelegen om de uitdrukking 'veren in iemands kont steken'. Kan ik me wel iets bij voorstellen, maar toch voor de Hollander een gewone uitdrukking... De Vlaming blijkt ook het Nederlandse 'mobieltje' maar een vreemde term te vinden. In Vlaanderen spreken ze van meestal van gsm.

Haken en breien

Van Femie Lückman een paar termen uit haar vak, de haak- en breiwereld. In Vlaanderen kennen ze de 'rijstepapsteek' een term die zij persoonlijk heel grappig vindt. In Nederland is dezelfde steek de 'gerstekorrel' en die term vindt de Nederlandse uiteraard correcter. Anders is het in de haakterminologie. De Nederlander heeft het over een 'haaknaald' terwijl een naald altijd een oog heeft en dat heeft dit hulpmiddel om te haken niet. Daarom is de Belgische term haakpen beter. In Vlaanderen spreekt men ook van haak- of breipriem. In het borduren zijn ook verschillen in cultuur door haar opgemerkt. In Nederland zijn alle stofversieringen borduurwerk. In Vlaanderen noemen ze ook bijna alles borduren, behalve de kruissteek, die valt daar niet onder borduren maar wordt als een aparte tak van handwerken beschouwd.

Hoogdringendheid

Het woord 'hoogdringend' komt zowel in de officiële woordenlijst, het Groene Boekje voor als in Van Dale. Daarin wordt het wel als Belgisch Nederlands aangeduid en het betekend 'spoedeisend' of 'urgent'. Hoogdringendheid is dan een spoedeisende omstandigheid of dringende noodzaak. En niet een geval van 'met spoed naar het toilet moeten' zoals Ankie van Dijk dacht. Hoewel dat natuurlijk wel kan. Mijn eigen kinderen keken een Hollandse dame vragend aan toen ze in de rij stonden te wachten voor het toilet en de dame vroeg "moet je nodig?" Het antwoord luidde dan ook: "nee, ik moet plassen."

Uitdrukkingen

Van de KLJ uit Wensbeek die ik trof in een plaatselijk café waar ze op zondagavond een pintje gingen pakken met de oudste bivakgasten, hoorde ik nog een paar leuke uitdrukkingen. Kent u de term 'op uw kinnebakkes of op uw kin kloppen'? Dat is niet positief, het betekent zoveel als 'opscheppen' of het 'stoefen' waar we het eerder over hadden.

Van Tonny van Gils kwam de term: 'zo flexibel as 'nen kaaiband' en deze is vergelijkbaar met 'zo flexibel als een lantaarnpaal'. Van onze Belgische vrouwelijke schepen hoorde ik de term 'd'n tamme hebben' en in Nederland zouden ze dan zeggen 'ik heb een dip'. En wat zou de term: 'nikkel afdraaien' betekenen?

Tot zover voor deze keer. Blijf reageren, blijf leuke woorden, uitdrukkingen of taaldilemma's insturen. Via facebook (Thuis in Communicatie) of via mail: jeannywouters@gmail.com

©Thuisincommunicatie.nl/Jeanny Wouters